به گزارش پرتونیوز؛ صنایع کوچک و متوسط (SMEs) به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی شناخته می‌شوند و نقش بسزایی در ایجاد اشتغال، نوآوری و رشد اقتصادی دارند. این صنایع به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات بازار و کمبود نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم، همواره به‌عنوان موتور محرک اقتصاد در کشورهایی با سطوح مختلف توسعه اقتصادی شناخته شده‌اند. در بسیاری از کشورها، SMEs بیش از ۹۰ درصد از کل کسب‌وکارها را تشکیل داده و سهم قابل‌توجهی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال‌زایی دارند. در ایران نیز صنایع کوچک و متوسط، به‌ویژه در حوزه‌های تولیدی و خدماتی، از پتانسیل بالایی برای کمک به رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری برخوردارند. با این حال، این صنایع همواره با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که از دسترسی محدود به منابع مالی گرفته تا کمبود زیرساخت‌های حمایتی و بازارهای رقابتی را شامل می‌شود. یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی این صنایع، ساختار پیچیده و ناکارآمد بوروکراسی اداری است که تأثیر منفی قابل‌توجهی بر رشد و توسعه آن‌ها داشته است. بوروکراسی، به معنای مجموعه‌ای از رویه‌ها، مقررات و فرآیندهای رسمی برای انجام فعالیت‌های دولتی و اقتصادی، اگرچه در ذات خود برای ایجاد نظم و شفافیت در عملکرد اقتصادی ضروری است، اما در صورتی که ناکارآمد یا بیش از حد پیچیده باشد، می‌تواند به‌جای تسهیل‌گری، مانعی جدی برای رشد کسب‌وکارها ایجاد کند. در صنایع نوپا و کوچک، که معمولاً از منابع مالی و انسانی محدودتری برخوردارند، تأثیر منفی بوروکراسی سنگین و دست‌وپاگیر به مراتب شدیدتر است و می‌تواند مانع از ورود نوآوری و خلاقیت به بازار شود. از سوی دیگر، بسیاری از صنایع نوپا و متوسط در ایران، با مشکلات متعددی مانند فرآیندهای زمان‌بر برای دریافت مجوز، تغییرات ناگهانی قوانین و مقررات، هزینه‌های شروع کار بالا مواجه هستند. این مشکلات نه‌تنها باعث کاهش انگیزه کارآفرینان و سرمایه‌گذاران برای ورود به این بخش می‌شود، بلکه توان رقابتی این صنایع را نیز در برابر رقبای خارجی و حتی داخلی به‌شدت تضعیف می‌کند. در این گزارش به بررسی اهمیت صنایع کوچک و متوسط در اقتصاد کشورها، چالش‌های پیش روی آن‌ها و تأثیر مخرب بوروکراسی اداری بر توسعه این صنایع می‌پردازیم و سپس با ارائه تحلیل‌هایی جامع و راهکارهایی عملی، پیشنهاداتی برای اصلاح ساختارهای موجود و حمایت از صنایع نوپا و SMEها ارائه خواهیم کرد. 

*اهمیت صنایع نوپا و SMEs در اقتصاد

صنایع نوپا و SMEs نقش کلیدی در پویایی اقتصادی دارند.  بیش از ۷۰ الی ۹۰ درصد مشاغل در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته توسط این صنایع ایجاد می‌شود. همچنین صنایع نوپا اغلب پیشرو در فناوری‌های جدید و مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه هستند. گفتنی‌ست که این صنایع به کاهش شکاف اقتصادی بین مناطق شهری و روستایی کمک می‌کنند و با اتصال بخش‌های مختلف اقتصادی، نقش مهمی در تکمیل زنجیره ارزش ایفا می‌کنند.

*چالش‌های اصلی صنایع نوپا و SMEs

 محدودیت دسترسی به منابع مالی یکی از چالش‌های  اصلی صنایع نوپا است. درحقیقت بسیاری از صنایع کوچک و نوپا با کمبود سرمایه اولیه و دشواری در تأمین مالی مواجه‌اند.  همچنین می‌توان عنوان داشت که شرایط سختگیرانه بانک‌ها برای ارائه وام، نرخ بهره بالا و نبود تضمین‌های کافی از دیگر مشکلات این بخش است. 

*عدم دسترسی به بازار

صنایع نوپا و کوچک اغلب با رقابت شدید در بازارهای داخلی و بین‌المللی روبه‌رو هستند.  ضعف در بازاریابی، عدم آشنایی با بازارهای جهانی و نبود حمایت‌های صادراتی از موانع اصلی دسترسی به بازار است. همچنین مشکلاتی مانند ضعف در حمل‌ونقل، انبارداری، انرژی و فناوری، توان رقابتی این صنایع را کاهش می‌دهد.

*موانع بوروکراتیک و اداری

 پیچیدگی فرآیندهای اداری و قوانین دست‌وپاگیر از بزرگ‌ترین موانع پیشرفت این صنایع است. درحقیقت فرآیندهای زمان‌بر برای اخذ مجوزها، مالیات‌ها و نبود شفافیت در قوانین از جمله مشکلات بوروکراتیک هستند. شایان ذکر است تا بگوییم که فرآیندهای طولانی و پیچیده برای دریافت مجوزهای کسب‌وکار، تخصیص زمین، ثبت برند و واردات مواد اولیه، زمان و منابع SMEها را به هدر می‌دهد.  طبق گزارش بانک جهانی، در کشورهای با بوروکراسی سنگین، راه‌اندازی یک کسب‌وکار ممکن است چندین ماه طول بکشد و این امر به کاهش انگیزه کارآفرینان و توقف پروژه‌ها منجر می‌شود. 

*چالش‌های مالیاتی و عدم حمایت کافی

مالیات‌های متعدد و عدم ارائه مشوق‌های مالیاتی کافی به SMEها فشار مضاعفی وارد می‌کند. در حالی که بسیاری از کشورها با کاهش مالیات و ارائه تسهیلات حمایتی، از این صنایع حمایت می‌کنند، در برخی موارد بوروکراسی ناکارآمد سبب ایجاد فشار مالی بر صنایع نوپا می‌شود. دراین راستا آگاهان و کارشناسان مربوطه براین باورند که به منظور کاهش تأثیر بوروکراسی و رفع چالش‌های صنایع نوپا و کوچک، اقداماتی کلیدی باید انجام شود: 

ساده‌سازی و دیجیتالی‌سازی فرآیندهای اداری:  راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی برای صدور مجوزها و ارائه خدمات دولتی می‌تواند فرآیندهای اداری را تسریع کرده و شفافیت را افزایش دهد. همچنين  مدارک زائد و کاهش تعداد نهادهای تصمیم‌گیر در فرآیندها از دیگر اقدامات مؤثر است. 

ارائه تسهیلات مالی مناسب: ایجاد صندوق‌های حمایتی ویژه صنایع نوپا و SMEs برای ارائه وام با نرخ بهره پایین و  حمایت از استارتاپ‌ها و صنایع کوچک با ارائه ضمانت‌های مالی توسط دولت از جمله اقدامات مؤثر است.

تدوین قوانین شفاف و پایدار: ایجاد قوانین یکپارچه و ثابت برای SMEها و ابلاغ آن به تمامی نهادها و ایجاد یک نهاد مستقل برای حل اختلافات میان صنایع.

مشوق‌های مالیاتی و صادراتی: کاهش مالیات بر درآمد برای صنایع نوپا در سال‌های ابتدایی فعالیت و ارائه مشوق‌های صادراتی برای ورود این صنایع به بازارهای جهانی می‌تواند از جمله اقدامات مؤثر باشد.

 تقویت آموزش و مشاوره: برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران صنایع کوچک در حوزه‌های مدیریت مالی، بازاریابی و صادرات و ایجاد مراکز مشاوره کسب‌وکار برای ارائه راهنمایی‌های تخصصی به کارآفرینان. 

*سخن پایانی

صنایع نوپا و کوچک، نیروی محرکه‌ای برای رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار هستند. با این حال، چالش‌های مختلف از جمله بوروکراسی پیچیده، مانع رشد و بهره‌وری آن‌ها می‌شود. تسهیل فرآیندهای اداری، ارائه حمایت‌های مالی و ایجاد زیرساخت‌های مناسب از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش موانع و شکوفایی این صنایع کمک کند. در نهایت می‌توان عنوان داشت که اصلاح ساختارهای اداری و توجه جدی به نیازهای صنایع کوچک و متوسط، کلید توسعه اقتصادی پایدار در هر کشوری است و می‌بایست به قوت موردتوجه قرارگیرد.