به گزارش پرتونیوز، معادن از دیرباز به عنوان یکی از عوامل کلیدی در رشد اقتصادی و صنعتی جوامع شناخته شده‌اند. در مناطق محروم که اغلب با کمبود منابع درآمدی، زیرساخت‌های ضعیف و نرخ بالای بیکاری روبرو هستند، توسعه فعالیت‌های معدنی می‌تواند تحولی بنیادین ایجاد کند. با این حال، بهره‌برداری از معادن باید به گونه‌ای انجام شود که علاوه بر توسعه اقتصادی، به پایداری زیست‌محیطی و اجتماعی نیز توجه شود. در این گزارش به نقش معادن در توسعه اقتصادی مناطق محروم و بهره‌برداری پایدار خواهیم پرداخت و اهمیت معادن، موتور محرکه اقتصادی در مناطق محروم را بررسی خواهیم کرد. در آغاز ضرورت دارد تا عنوان بداریم که یکی از مهم‌ترین مزایای توجه به معادن ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم است. درحقیقت فعالیت‌های معدنی شامل مراحل مختلفی از اکتشاف، استخراج، فرآوری و حمل‌ونقل می‌شوند که نیازمند نیروی انسانی ماهر و نیمه‌ماهر هستند. این امر می‌تواند نرخ بالای بیکاری در مناطق کمتر توسعه‌یافته را کاهش دهد. علاوه بر اشتغال مستقیم، فعالیت‌های معدنی صنایع وابسته همچون حمل‌ونقل، خدمات، و تعمیرات ماشین‌آلات را نیز رونق می‌بخشد.

*تقویت اقتصاد محلی، نتیجه ارزنده توسعه معادن

سرمایه‌گذاری در معادن می‌تواند به رونق اقتصاد محلی منجر شود چراکه فروش مواد معدنی و صادرات آنها ارزآوری داشته و درآمدهای حاصل از آن می‌تواند در پروژه‌های توسعه‌ای و بهبود شرایط زندگی مردم منطقه صرف شود. همچنین فعالیت معادن موجب رونق کسب‌وکارهای کوچک و محلی مانند فروشگاه‌ها، خدمات غذایی و اقامتی خواهد شد.   توسعه زیرساخت‌ها یا به بیان دیگر ارتقای زیرساخت‌ها از دیگر مزایای توجه به معادن کشور و بهره‌برداری پایدار است. شروع فعالیت‌های معدنی به طورمعمول مستلزم بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، برق، آب‌رسانی و ارتباطات در مناطق محل استخراج است. این زیرساخت‌ها نه تنها بهره‌وری فعالیت‌های معدنی را افزایش می‌دهند، بلکه مردم محلی نیز از آنها بهره‌مند می‌شوند.

*توسعه خدمات عمومی و جلوگیری از مهاجرت

شرکت‌های معدنی بزرگ به طورکل بخشی از درآمدهای خود را به مسئولیت‌های اجتماعی اختصاص می‌دهند. این شامل سرمایه‌گذاری در ساخت مدارس، مراکز بهداشتی، مراکز تفریحی و تأمین آب آشامیدنی برای جوامع محلی است که به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک می‌کند. افزون بر این موارد با ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش امکانات در مناطق محروم، جمعیت این مناطق دیگر مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ برای یافتن شغل یا خدمات بهتر نخواهند بود و این امر از بار سنگین مهاجرت بر شهرهای بزرگ را کاهش خواهد داد.

* چالش‌های توسعه معادن و لزوم بهره‌برداری پایدار

در کنار فرصت‌ها، فعالیت‌های معدنی با چالش‌های متعددی همراه است. بهره‌برداری ناپایدار و غیراصولی می‌تواند منجر به پیامدهای منفی زیست‌محیطی و اجتماعی شود. درحقیقت فعالیت‌های معدنی نامناسب و بدون توجه به توسعه زیرساخت‌های لازم می‌توانند باعث تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، آلودگی منابع آب و هوا و نابودی زیستگاه‌های طبیعی شوند. همچنین استخراج غیراصولی مواد معدنی می‌تواند منابع طبیعی را به شدت تحلیل ببرد و تأثیرات جبران‌ناپذیری بر محیط‌زیست منطقه بگذارد.  برهمین اساس است که همواره به ارتقای زیرساخت‌های موردنیاز و بهره‌برداری اصولی تاکید می‌گردد. همچنین ضرورت دارد که منافع اقتصادی حاصل از معادن به درستی میان مردم محلی توزیع شود، تا توزیع عادلانه ثروت رقم بخورد و جوامع محلی نیز در رونق اقتصادی سهیم شوند و از درآمدهای معدنی بهره‌مند گردند.

*مقصود از بهره‌برداری پایدار چیست؟

بهره‌برداری پایدار به معنای استفاده از فناوری‌های پیشرفته، برنامه‌ریزی دقیق و رعایت اصول زیست‌محیطی است. شرکت‌های معدنی باید پس از پایان عملیات استخراج، زمین‌های آسیب‌دیده را احیا کرده و امکان استفاده مجدد از آنها را فراهم کنند. این اقدام، همسو با اهداف توسعه پایدار، تضمینی برای حفظ منابع برای نسل‌های آینده خواهد بود.

* فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاری و توسعه بلندمدت

فعالیت‌های معدنی در مناطق محروم می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی منجر شود. این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها به توسعه بخش معدن کمک می‌کنند، بلکه زیرساخت‌ها و صنایع وابسته را نیز تقویت می‌کنند. همچنین ایجاد واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی در نزدیکی معادن، ارزش افزوده مواد معدنی را افزایش می‌دهد. این امر باعث افزایش درآمد منطقه و کاهش وابستگی به واردات مواد معدنی فرآوری‌شده می‌شود.

*گسترش فناوری‌های نوین

استفاده از فناوری‌های پیشرفته در استخراج و فرآوری مواد معدنی می‌تواند بهره‌وری را افزایش داده و اثرات منفی زیست‌محیطی را کاهش دهد. سرمایه‌گذاری در این حوزه، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، به کاهش مخاطرات زیست‌محیطی نیز کمک می‌کند. لازم ذکر است تا بگوییم که دولت‌ها نقش کلیدی در مدیریت و نظارت بر بهره‌برداری از معادن دارند. بنابراین سیاست‌گذاری هدفمند می‌تواند بهره‌وری معادن را افزایش داده و از تخریب محیط‌زیست جلوگیری کند.

*توزیع عادلانه درآمد و حمایت از فناوری و نوآوری

بخشی از درآمدهای حاصل از معادن باید به توسعه زیرساخت‌ها، آموزش، و سلامت در مناطق محل استخراج اختصاص یابد تا منافع این منابع طبیعی به صورت عادلانه میان همه ساکنان توزیع شود. همچنين تشویق به استفاده از فناوری‌های دوستدار محیط‌زیست، حمایت از استارتاپ‌های معدنی و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه در این حوزه می‌تواند به پایداری و کارایی بیشتر این صنعت کمک کند.  توامان با این موارد، نظارت دقیق بر عملکرد شرکت‌های معدنی و شفافیت در توزیع درآمدها، از ایجاد چالش‌ها جلوگیری می‌کند و گامی ضروریست‌.

*نتیجه‌گیری: معادن، فرصت‌اند یا تهدید؟

معادن می‌توانند به عنوان اهرمی برای توسعه اقتصادی مناطق محروم عمل کنند، اما استفاده غیرمسئولانه از آنها می‌تواند پیامدهای منفی به همراه داشته باشد. دراین راستا رویکردی جامع که بر مبنای بهره‌برداری پایدار، مشارکت جوامع محلی و حفاظت از محیط‌زیست استوار باشد، می‌تواند از این منابع طبیعی برای توسعه‌ای پایدار و متوازن استفاده کند. ترکیب سیاست‌گذاری هوشمند، مسئولیت‌پذیری شرکت‌ها و آگاهی مردم، تضمینی برای استفاده بهینه از معادن، ایجاد درآمدهای اقتصادی و حفظ آنها برای نسل‌های آینده خواهد بود.