به گزارش پرتونیوز؛ بر اساس اعلام محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت در جمع تولیدکنندگان و تجار اتاق بازرگانی تهران، چهار سال پیش با اوراسیا وارد تجارت آزاد شدیم و تعرفه ها کاهش یافت یا صفر شد. در این مدت تجارت با کشورهای عضو این اتحادیه ۲.۵ برابر شد. وی عنون کرد: اوراسیا نخستین تجربه تجارت آزاد ایران است که در آن ۸۷ درصد تعرفه ها کنار گذاشته می شود، تجار باید خود را برای رقابت جدید آماده کنند.

ضمن اینکه کشورهای عضو هم تمایل دارند کالاهای خود را در ایران عرضه کنند. گفتنی‌ست که توافقنامه تجارت آزاد میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران چهارم دی ماه ۱۴۰۲ (۲۵ دسامبر ۲۰۲۳) در سنت پترزبورگ روسیه امضا شد که دستاورد آن کاهش یا رفع موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای و حمایت از تعاملات اقتصادی و تجاری است. بر این اساس، با امضای سند نهایی توافقنامه تجارت آزاد، ۸۷ درصد کد تعرفه کالاهای تجاری ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا صفر می شود.

مراحل تصویب این موافقت‌نامه در مجالس کشورهای بلاروس، روسیه و قرقیزستان انجام شده است. ارمنستان و قزاقستان به عنوان دو عضو دیگر اتحادیه اوراسیا و همچنین جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور طرف قرارداد با این اتحادیه نیز برای اجرایی شدن قرارداد تجارت آزاد، باید مراحل قانونی تصویب را طی کنند. اکنون این توافقنامه در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی قرار دارد و به زودی به صحن علنی ارائه خواهد شد.

هدف از تشکیل این اتحادیه، توسعه بازار مشترک و دستیابی به تجارت، ایجاد فضای واحد اقتصادی، ایجاد بازار واحد کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل‌ و نقل و سایر موارد است.

در ادامه این گزارش به بررسی اثرات توسعه تجارت با اوراسیا می‌پردازیم که در ادامه می‌‌خوانید‌. توسعه تجارت با **اتحادیه اقتصادی اوراسیا** (EAEU)، که شامل کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان است، می‌تواند اثرات گسترده و چندوجهی برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد. این اثرات شامل موارد زیر است:

افزایش صادرات: دسترسی به بازارهای جدید اوراسیا، خصوصاً برای محصولات کشاورزی، صنعتی و پتروشیمی ایران.

تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی: کاهش وابستگی ایران به بازارهای سنتی مانند خاورمیانه و اروپا.

تسهیل واردات: امکان واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای از کشورهای اوراسیا با تعرفه‌های ترجیحی.

افزایش درآمد ارزی: رشد تجارت با اوراسیا می‌تواند منبعی برای افزایش درآمدهای ارزی باشد.

توسعه تجارت با اوراسیا اثرات ژئوپلیتیکی قابل توجهی را نیزدربر دارد. به عنوان مثال تقویت روابط استراتژیک؛ تجارت گسترده‌تر می‌تواند روابط سیاسی ایران با کشورهای اوراسیا را تقویت کند. همچنین کاهش اثر تحریم‌ها چراکه همکاری نزدیک‌تر با اوراسیا می‌تواند راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها و تقویت مقاومت اقتصادی ایران فراهم کند.

 اثرات زیرساختی توسعه تجارت با اوراسیا چیست؟

۱٫   ارتقای حمل‌ونقل و لجستیک: توسعه کریدورهای حمل‌ونقل، مانند کریدور شمال-جنوب، و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای.

۲٫   افزایش اتصال‌پذیری منطقه‌ای: گسترش تجارت باعث بهبود شبکه‌های تجاری ایران و افزایش جذابیت آن به عنوان یک هاب ترانزیتی می‌شود.

چالش‌ها و موانع

رقابت‌پذیری کالاها یکی از چالش‌های مطرح این حوزه است. با دلیل کیفیت و قیمت رقابتی کالاهای اوراسیا، محصولات ایرانی نیاز به بهبود کیفیت دارند. همچنین عدم توسعه زیرساخت‌های مناسب، ضعف در لجستیک، گمرکات و حمل‌ونقل ممکن است مانع استفاده کامل از این فرصت‌ها شود. افزون براین نبود سیستم‌های بانکی یکپارچه و مشکلات ناشی از تحریم‌ها می‌تواند تجارت را محدود کند و نیاز است که برای‌شان چاره‌جویی شود.

فرصت‌ها تجارت با اوراسیا

کشورهای عضو اوراسیا، خصوصاً روسیه، بازارهای بزرگی برای صادرات محصولات غذایی و صنعتی هستند. همچنین توافق‌نامه‌های تجاری، تعرفه‌ها برای بسیاری از کالاهای ایرانی کاهش یافته یا حذف می‌شوند و دسترسی به فناوری‌ها و ماشین‌آلات پیشرفته از اوراسیا میسر می‌گردد‌. در مفهوم کلی توسعه تجارت با اوراسیا یک فرصت بزرگ برای رشد اقتصادی، کاهش وابستگی به دلار و تقویت نقش منطقه‌ای ایران است. با این حال، برای استفاده بهینه از این فرصت، نیاز به برنامه‌ریزی استراتژیک، اصلاحات زیرساختی و تقویت رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی وجود دارد.

گفتنی‌ست که مجمع سالیانه اتحادیه اقتصادی اوراسیا، امسال ۹ و ۱۰ مهر ماه در ایروان (پایتخت ارمنستان) برگزار شد که هیاتی بلندپایه از ایران از بخش دولتی و خصوصی در این نشست شرکت کردند. در حاشیه این مجمع رویداد گفت‌وگوی تجاری ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با برگزاری میزگردهایی با موضوعاتی همچون توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی و تقویت همکاری‌های صنعتی در بخش‌های کشاورزی، صنعت، حمل و نقل و همچنین فرایندهای مالی در مسیر ارتقای مبادلات تجاری بین طرفین برگزار و مسائل مختلف بررسی شد.

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در نشست نخست وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا اعلام کرد که ایران به دنبال تقویت و گسترش روابط سیاسی و به ویژه اقتصادی در سطوح دو جانبه و چند جانبه با کشورهای عضو اوراسیاست. ما باور داریم توسعه پایدار اقتصادی فقط از طریق تعمیق همکاری های سازنده میان کشورهای منطقه امکان پذیر خواهد بود و بسترهایی نظیر «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» نقشی تعیین کننده در تحقق این دست همکاری‌ها دارند.

وی عنوان کرد که ایران آمادگی دارد با توجه به ظرفیت های داخلی خود نظیر بیش از ۸۰ میلیارد دلار ظرفیت بالقوه تجارت با اعضاء اتحادیه، دارا بودن منابع سرشار نفت و گاز، مزیت ترانزیتی قابل اعتنا و توانمندی قابل توجه فنی مهندسی و نیروی انسانی، نقش فعال تری را در این اتحادیه بر عهده بگیرد.

معاون اول رئیس‌جمهور در این نشست به راه گذر بین المللی شمال- جنوب به عنوان یکی از مهمترین زمینه های همکاری میان ایران و اعضای اتحادیه اوراسیا و اتصال لجستیکی ارزشمندی میان اوراسیا و بازارهای وسیع تاکید و اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به کشورهای عضو اتحادیه در خصوص ایجاد مراکز لجستیک تجاری در پس کرانه بنادر شمالی و جنوبی تسهیلات ویژه اعطاء کند.

همچنین سیدمحمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، به بیان مسائل، مشکلات و راهکارهای خود برای توسعه همه‌جانبه مناسبات اقتصادی تجاری با ارمنستان و رفع مشکل صدور ضمانت‌نامه بانکی صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی و رفع مشکل رفع تعهد ارزی صادرکنندگان پرداخت و ظرفیت‌های گسترده حضور ایران در حوزه‌های فنی مهندسی، پروژه‌های زیربنایی و سایر بخش‌های اقتصادی کشور و مقررات زدایی و رفع موانع تجاری توسط سازمان توسعه تجارت را تشریح کرد.