به گزارش پرتونیوز، دلار از دهه‌ها پیش به عنوان ارزی غالب در تجارت جهانی شناخته شده و کشورها بیشتر مبادلات تجاری و ذخایر ارزی خود را با این ارز انجام می‌دهند. تسلط دلار در بازارهای مالی جهانی به حدی است که بسیاری از کشورها حتی در معاملات داخلی خود نیز به دلار تکیه می‌کنند.

اما در سال‌های اخیر، با افزایش تحریم‌ها و بحران‌های اقتصادی، کشورهای مختلف به فکر کاهش وابستگی به دلار افتاده‌اند. کاهش این وابستگی می‌تواند تأثیرات مهمی در سیاست‌های تجاری، اقتصادی و مالی جهانی داشته باشد. در این گزارش، به بررسی اثرات کاهش وابستگی به دلار در تجارت بین‌المللی پرداخته شده و دلایل این روند، چالش‌ها و مزایای آن تحلیل خواهد شد.

دلایل کاهش وابستگی به دلار چیست؟

تحریم‌های اقتصادی و فشارهای بین‌المللی: بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه، که تحت تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده قرار دارند، برای مقابله با فشارهای اقتصادی و سیاسی، به دنبال کاهش وابستگی به دلار هستند.

این کشورها برای مقابله با تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری که توسط دلار و سیستم مالی آمریکا اعمال می‌شود، به سمت استفاده از ارزهای دیگر یا ایجاد سیستم‌های جایگزین روی آورده‌اند. ایران و روسیه از جمله کشورهایی هستند که به دلیل تحریم‌های اقتصادی، استفاده از دلار در تجارت خود را به حداقل رسانده‌اند و تلاش می‌کنند از ارزهای ملی یا ارزهای دیگری مانند یوان چین و یورو برای مبادلات خود استفاده کنند.

نوسانات ارزی و بحران‌های مالی: نوسانات قیمت دلار و بحران‌های اقتصادی جهانی که ممکن است موجب افت شدید ارزش دلار شود، همچنین باعث شده است که کشورهای مختلف به دنبال حفظ ثبات اقتصادی خود از طریق کاهش وابستگی به دلار باشند. کشورها با استفاده از ارزهای متنوع‌تر می‌توانند از ریسک نوسانات شدید نرخ ارز که می‌تواند به تبعیت از دلار اتفاق بیفتد، جلوگیری کنند و ثبات بیشتری در معاملات تجاری خود ایجاد کنند.

توسعه ارزهای دیجیتال و سیستم‌های پرداخت نوین: در دنیای امروز، ظهور ارزهای دیجیتال و سایر ارزهای دیجیتال که مستقل از سیستم‌های مالی سنتی عمل می‌کنند، به کاهش وابستگی به دلار کمک کرده است.

علاوه بر این، سیستم‌های پرداخت نوین نیز این امکان را فراهم کرده‌اند که کشورها بدون نیاز به دلار، تراکنش‌های بین‌المللی خود را انجام دهند. این تکنولوژی‌ها می‌توانند مسیری جدید را برای مبادلات تجاری ایجاد کنند که از دلار مستقل باشد.

اثرات کاهش وابستگی به دلار چیست؟

تقویت استقلال اقتصادی: یکی از اثرات مهم کاهش وابستگی به دلار، تقویت استقلال اقتصادی کشورهاست. کشورهای وابسته به دلار در برابر نوسانات اقتصادی و سیاسی که به تحولات دلار بر می‌گردد، آسیب‌پذیر هستند. با کاهش وابستگی به دلار، این کشورها می‌توانند بدون نگرانی از تغییرات نرخ دلار، سیاست‌های اقتصادی خود را مستقل از تاثیرات خارجی پیاده‌سازی کنند و تصمیمات بهتری در خصوص تجارت و رشد اقتصادی خود بگیرند.

کاهش آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی: یکی دیگر از مزایای کاهش وابستگی به دلار، کاهش آسیب‌پذیری کشورها در برابر تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی است. با کاهش وابستگی به دلار و انجام مبادلات تجاری با ارزهای دیگر، کشورهای تحت تحریم می‌توانند به راحتی از تاثیرات تحریم‌های آمریکا و سایر کشورهای غربی که به‌طور عمده بر مبادلات دلار متمرکز هستند، کاسته و استقلال مالی خود را حفظ کنند. این موضوع به ویژه برای کشورهایی که از مدت‌ها پیش تحت تحریم‌های شدید قرار دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

تقویت ارزهای ملی و افزایش تجارت منطقه‌ای: یکی از اثرات مثبت کاهش وابستگی به دلار، تقویت ارزهای ملی است. این روند می‌تواند به توسعه و تقویت ارزهای ملی در بازارهای جهانی کمک کند و کشورها را قادر سازد تا در حوزه‌های تجاری خود از ارزهای محلی استفاده کنند.

این اتفاق همچنین می‌تواند به رشد تجارت منطقه‌ای کمک کند، چرا که کشورها می‌توانند مبادلات خود را با استفاده از ارزهای مشترک یا ارزهای ملی انجام دهند. به عنوان مثال، کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به دنبال گسترش استفاده از ارزهای ملی خود برای تسهیل در معاملات تجاری هستند.

محدودیت‌های فنی و تجاری: هرچند که کاهش وابستگی به دلار می‌تواند مزایای بسیاری داشته باشد، اما این فرآیند با چالش‌های قابل توجهی نیز همراه است. یکی از بزرگترین چالش‌ها این است که بسیاری از بازارهای جهانی و قراردادهای بین‌المللی همچنان به دلار وابسته‌اند. به ویژه در تجارت انرژی، نفت و گاز، دلار به عنوان ارز اصلی برای تسویه حساب‌ها به شمار می‌آید. علاوه بر این، شبکه‌های مالی بین‌المللی همچنان عمدتاً به دلار وابسته هستند و بسیاری از کشورها برای انجام معاملات خود نیاز به استفاده از دلار دارند تا بتوانند به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی متصل شوند. از این رو، تغییر سیستم مالی جهانی از دلار به ارزهای دیگر نیازمند تغییرات اساسی در ساختارهای مالی جهانی است که به سرعت امکان‌پذیر نیست.

کاهش وابستگی به دلار در تجارت بین‌المللی می‌تواند مزایای زیادی برای کشورها داشته باشد، از جمله تقویت استقلال اقتصادی، کاهش آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌ها و بحران‌های جهانی، و تقویت ارزهای ملی و توسعه تجارت منطقه‌ای. با این حال، این روند چالش‌هایی نیز دارد و نیازمند اصلاحات اساسی در زیرساخت‌های تجاری و مالی جهانی است. کشورها باید برای جایگزینی دلار با ارزهای دیگر، راهکارهای عملی و راهبردی را اتخاذ کنند و سیستم‌های مالی جدیدی را پیاده‌سازی کنند که بتوانند معاملات تجاری را بدون وابستگی به دلار انجام دهند.