به گزارش پرتونیوز؛ در دهه‌های اخیر، تغییرات اقتصادی قابل توجهی در سراسر دنیا رخ داده است که به طور مستقیم بر حوزه آموزش تأثیر گذاشته است. یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود، افزایش هزینه‌های آموزشی در سطوح مختلف است که به طور مستقیم بر روند تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان تأثیر گذاشته و موجب بروز مشکلات فراوانی برای آن‌ها شده است. کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند که این افزایش هزینه‌ها، به ویژه در کشورهای در حال توسعه ممکن است دانش‌آموزان و دانشجویان را در معرض خطر ترک تحصیل قرار دهد. از این رو دراین گزارش به بررسی این تأثیرات و لزوم حمایت از دانشجویان برای حفظ روند تحصیل و بهبود شرایط اقتصادی خواهیم پرداخت که در ادامه می‌خوانید.

افزایش هزینه‌های آموزشی و تأثیرات آن بر ترک تحصیل

در سال‌های اخیر، هزینه‌های تحصیل در کشورمان به دلایل مختلفی افزایش یافته است. از جمله این دلایل می‌توان به افزایش قیمت شهریه‌ها، بالا رفتن هزینه‌های زندگی، هزینه‌های مربوط به تجهیزات و مواد آموزشی، و تورم عمومی اشاره کرد. طبق گزارش‌های رسمی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، هزینه‌های تحصیل در مقایسه با درآمد خانوارها رشد چشمگیری داشته است. همچنین بر اساس یک مطالعه انجام‌شده در سال ۱۴۰۲، حدود ۴۰ درصد از دانش‌آموزان در مناطق روستایی و کم‌برخوردار به دلیل مشکلات مالی قادر به ادامه تحصیل نیستند. این آمار در مقایسه با مناطق شهری بالاتر است، جایی که متوسط ترک تحصیل به علت مشکلات مالی برای دانش‌آموزان و دانشجویان به ۲۵ درصد می‌رسد. این امر نشان‌دهنده فشار مضاعف بر اقشار کم‌درآمد است که به دلیل افزایش هزینه‌ها، به ویژه در مقاطع آموزش عالی، مجبور به ترک تحصیل می‌شوند. در سطح دانشگاهی نیز بررسی‌ها نشان می‌دهند که تعداد دانشجویانی که به دلایل مالی قادر به پرداخت شهریه یا هزینه‌های زندگی خود نیستند، در حال افزایش است. یکی از مشکلات عمده‌ای که دانشجویان با آن مواجه هستند، افزایش شهریه‌ها است که در برخی از دانشگاه‌ها تا ۳۰ درصد در سال گذشته رشد کرده است. به عنوان مثال، در سال‌های اخیر بسیاری از دانشگاه‌های خصوصی و برخی از دانشگاه‌های دولتی با افزایش قابل توجهی در شهریه‌ها مواجه بوده‌اند که به‌ویژه برای دانشجویان از خانواده‌های کم‌درآمد، چالشی جدی ایجاد کرده است. گفتنی‌ست که دلایل افزایش هزینه‌های آموزشی ناشی از عوامل مختلفی است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود:

تورم و افزایش قیمت‌ها: یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش هزینه‌های آموزشی، نرخ بالای تورم است که موجب بالا رفتن هزینه‌های زندگی، خرید تجهیزات آموزشی و شهریه‌ها شده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی ایران، نرخ تورم در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۴۰ درصد رسید که به طور مستقیم هزینه‌های روزمره دانشجویان و دانش‌آموزان را تحت تأثیر قرار داد.

افزایش هزینه‌های آموزشی و تجهیزات: هزینه‌های کتاب‌های درسی، نرم‌افزارهای تخصصی، ابزار و مواد آموزشی نیز به طور چشمگیری افزایش یافته‌اند. این مسئله برای دانشجویانی که در رشته‌های فنی و مهندسی تحصیل می‌کنند، بسیار بارزتر است.

شهریه‌ها و هزینه‌های خوابگاه: هزینه‌های مربوط به خوابگاه‌ها و اقامتگاه‌های دانشجویی نیز افزایش یافته است. در بسیاری از دانشگاه‌ها، هزینه اقامت در خوابگاه‌ها در سال‌های اخیر به دلیل کمبود امکانات و افزایش هزینه‌های نگهداری، به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.

لزوم حمایت از دانشجویان و دانش‌آموزان

در شرایط کنونی، حمایت از دانشجویان و دانش‌آموزان به ویژه اقشار کم‌درآمد و نیازمند از اهمیت زیادی برخوردار است. این حمایت‌ها باید به‌گونه‌ای باشند که فشارهای اقتصادی ناشی از افزایش هزینه‌های آموزشی را کاهش داده و فرصت‌های تحصیلی را برای همه اقشار جامعه فراهم سازند. یکی از اقداماتی که می‌تواند تأثیر مثبتی در این زمینه داشته باشد، ارائه کمک‌هزینه‌های تحصیلی به دانشجویان و دانش‌آموزان است. بر اساس آمار منتشر شده، کشورهایی که حمایت‌های مالی به دانشجویان خود ارائه داده‌اند، توانسته‌اند نرخ ترک تحصیل را تا ۳۰ درصد کاهش دهند. در ایران نیز این موضوع به‌ویژه برای دانش‌آموزان و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و رشته‌های فنی و مهندسی باید به طور جدی پیگیری شود. در ادامه راهکارهای حمایت مالی از دانشجویان را بررسی خواهیم کرد که می‌خوانید.

کمک‌هزینه‌های تحصیلی: ارائه کمک‌هزینه‌های تحصیلی به دانشجویان، به‌ویژه در مقاطع پایین‌تر و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌تواند تا حد زیادی از فشارهای اقتصادی آن‌ها بکاهد. این کمک‌ها می‌توانند به صورت وام‌های بدون بهره یا با نرخ بهره کم به دانشجویان داده شوند.

توسعه مشوق‌های مالی برای دانشجویان: توسعه مشوق‌هایی مانند تخفیف‌های مالیاتی، ارائه تسهیلات ویژه برای دانشجویان در زمینه‌های مختلف زندگی و مسکن، و تسهیلات قرض‌الحسنه برای تأمین هزینه‌های ضروری، می‌تواند به کاهش فشارهای اقتصادی و معیشتی دانشجویان کمک کند.

فرصت‌های شغلی برای دانشجویان:ایجاد فرصت‌های شغلی در دانشگاه‌ها برای دانشجویان، به ویژه در زمان‌های غیر از ساعات تحصیل، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا هزینه‌های خود را تأمین کنند. این امر علاوه بر کمک به دانشجویان، می‌تواند تجربه شغلی ارزشمندی نیز برای آنان فراهم آورد.

توسعه مشوق‌ها برای کاهش هزینه‌ها و بهبود معیشت دانشجویان

برای کاهش تأثیرات منفی افزایش هزینه‌های آموزشی، توسعه مشوق‌ها و تسهیلات مالی برای دانشجویان ضروری است. برخی از پیشنهادات برای کاهش هزینه‌ها و بهبود معیشت دانشجویان عبارتند از:

· کاهش شهریه‌ها برای دانشجویان کم‌درآمد: بر اساس مطالعات انجام شده، کاهش شهریه‌ها برای دانشجویان کم‌درآمد می‌تواند از فشارهای مالی آن‌ها بکاهد و نرخ ترک تحصیل را کاهش دهد.

· ارائه تسهیلات مسکن ارزان‌قیمت: تأسیس خوابگاه‌های جدید با هزینه‌های پایین‌تر و یا تخفیف‌های ویژه برای دانشجویانی که نیازمند مسکن هستند، یکی از راه‌های کاهش هزینه‌ها است.

· ایجاد صندوق‌های حمایتی: تأسیس صندوق‌های ویژه برای دانشجویان کم‌درآمد که بتوانند از وام‌ها و کمک‌هزینه‌های ویژه بهره‌مند شوند، یکی دیگر از راه‌حل‌های عملی در این زمینه است.

سخن پایانی

افزایش هزینه‌های آموزشی تأثیرات منفی زیادی بر دانش‌آموزان و دانشجویان دارد. این افزایش هزینه‌ها موجب افزایش نرخ ترک تحصیل، به‌ویژه در میان دانش‌آموزان و دانشجویان کم‌درآمد، می‌شود. بنابراین، لازم است که دولت‌ و نهادهای آموزشی در جهت کاهش فشارهای مالی بر دانشجویان و ایجاد فرصت‌های تحصیلی برابر برای همه اقشار جامعه اقدام کنند. بدیهی‌ست که حمایت‌های مالی و تسهیلات آموزشی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر آینده تحصیلی و شغلی دانشجویان داشته باشد و زمینه‌ساز بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی آن‌ها شود.