به گزارش پرتونیوز؛ در سال‌های اخیر، نوسانات بازار ارز و طلا به یکی از دغدغه‌های اصلی سیاست‌گذاران اقتصادی و فعالان بازار تبدیل شده است. عواملی همچون تحریم‌های بین‌المللی، افزایش نقدینگی، کاهش ارزش پول ملی، انتظارات تورمی و تقاضای سرمایه‌ای برای دارایی‌های امن مانند طلا و ارز، باعث شده‌اند که این بازارها دچار نوسانات شدید شوند. در چنین شرایطی، بانک مرکزی به عنوان متولی سیاست‌های پولی کشور، همواره به دنبال راهکارهایی برای ایجاد ثبات و کنترل نوسانات در این حوزه‌ها بوده است. یکی از راهکارهایی که به تازگی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای مدیریت بازار طلا و ارز اتخاذ کرده، اجرای طرح پیش‌فروش یک میلیون قطعه سکه است. این سیاست با هدف جذب نقدینگی سرگردان، کاهش فشار تقاضا بر بازار طلا و در نهایت کنترل نوسانات قیمتی اجرا شده است. بانک مرکزی اعلام کرده که این سکه‌ها بدون برداشت از ذخایر طلای کشور عرضه می‌شوند و شمش طلای مورد نیاز از منابع داخلی و از طریق خرید از بخش خصوصی تأمین شده است. این اقدام همچنین در راستای اجرای قانون مصوب خردادماه ۱۴۰۲ در خصوص مدیریت بازار ارز و طلا انجام شده است اما آیا این اقدام می‌تواند تأثیرات مورد انتظار را در بازار به همراه داشته باشد؟ تجربه‌های گذشته نشان داده که هر گونه مداخله دولت و بانک مرکزی در بازار، علاوه بر مزایایی که می‌تواند داشته باشد، ممکن است با چالش‌هایی نیز همراه شود. از یک سو، افزایش عرضه سکه می‌تواند باعث تعادل در بازار شده و از رشد بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کند. اما از سوی دیگر، ممکن است در صورت استقبال گسترده مردم از این طرح، نقدینگی از سایر بخش‌های اقتصادی خارج شده و به سمت خرید سکه سوق پیدا کند که این امر می‌تواند به افزایش سفته‌بازی در بازار طلا منجر شود. همچنین، برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی نسبت به این اقدام واکنش نشان داده و نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای احتمالی آن مطرح کرده‌اند. برخی از این نگرانی‌ها شامل اثرگذاری واقعی طرح بر بازار، احتمال ایجاد رانت برای دلالان، تأثیرات آن بر بازار ارز و خروج سرمایه از سایر بازارهای مولد اقتصادی است. در این گزارش، تلاش می‌شود که ابعاد مختلف این طرح، واکنش‌های نمایندگان مجلس، تأثیرات آن بر بازار ارز و طلا، و همچنین چالش‌ها و فرصت‌های احتمالی آن بررسی شود. در شرایطی که اقتصاد کشور با فشارهای متعددی از جمله تورم، رکود تولید، کسری بودجه دولت و نوسانات ارزی مواجه است، اتخاذ سیاست‌های دقیق و مدبرانه برای مدیریت نقدینگی و ثبات بازارهای مالی بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد. از این رو، بررسی ابعاد مختلف طرح پیش‌فروش سکه و تحلیل تأثیرات آن می‌تواند به درک بهتر این سیاست و ارزیابی میزان موفقیت آن در تحقق اهداف موردنظر بانک مرکزی کمک کند.

اهداف پیش‌فروش سکه

جمع‌آوری نقدینگی سرگردان: یکی از اهداف اصلی این طرح، جذب نقدینگی موجود در جامعه و کاهش فشار تقاضا در بازارهای ارز و طلا است. با پیش‌فروش سکه، بانک مرکزی می‌تواند بخشی از نقدینگی را به‌سمت خود جذب کرده و از ورود آن به بازارهای سفته‌بازی جلوگیری کند.

کنترل نوسانات قیمتی: با افزایش عرضه سکه از طریق پیش‌فروش، انتظار می‌رود تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار برقرار شده و از نوسانات شدید قیمتی جلوگیری شود.

تقویت ارزش پول ملی: کاهش تقاضا برای ارزهای خارجی و طلا می‌تواند به تقویت ارزش ریال منجر شود و از تضعیف بیشتر آن جلوگیری کند.

واکنش نمایندگان مجلس چه بود؟

این اقدام بانک مرکزی با واکنش‌های متفاوتی از سوی نمایندگان مجلس مواجه شده است. دراین خصوص مهدی طغیانی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، پیش‌فروش سکه را معادل تضعیف ریال دانسته و اظهار کرده است که این اقدام می‌تواند به گسترش مبادلات غیرقانونی، پول‌شویی و فرار مالیاتی منجر شود. وی همچنین پیشنهادهایی جایگزین برای این طرح ارائه داده است. همچنین محمد دوستعلی، نماینده مجلس شورای اسلامی، با طرح پرسش‌هایی درباره این طرح، ابراز نگرانی کرده است که آیا این اقدام باعث تحریک تقاضا و افزایش قیمت ارز و طلا و خروج سرمایه‌ها از تولید و بورس به بازارهای کاذب نمی‌شود؟ محمد امیر، نماینده مردم اهواز و عضو کمیسیون اصل ۹۰، به سیاست پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی انتقاد کرده و آن را عاملی برای افزایش نوسانات بازار دانسته است. همچنین جعفر قادری، نماینده مجلس شورای اسلامی پیرامون انتشار طرح گواهی سکه توسط بانک مرکزی برای کنترل و مدیریت تورم در کشور، گفت:در واقع احتمال می رود این طرح تا اندازه ای از التهابات بازار سکه و ارز پیشگیری کند، اما راهکار اساسی و اصولی نیست و برای حل این مشکلات باید اصلاحات ساختاری صورت گیرد. نماینده مردم شیراز در ادامه ضمن تاکید بر اجرای راهکار اصولی و منطقی برای کنترل قیمت سکه و ارز،افزود: راهکار منطقی و اصولی برای رفع این مشکل تاسیس شرکت سهامی و صندوق های پروژه ای است تا نقدینگی را به سمت و سوی بخش های تولیدی سوق دهند،این اقدامات نه تنها سود آوری برای مردم را در نظر می گیرد،بلکه تاب آوری اقتصادی را نیز افزایش خواهد داد.

تأثیر این روند بر بازار ارز و طلا چه خواهد بود؟

پیش‌فروش سکه می‌تواند تأثیرات متعددی بر بازار ارز و طلا داشته باشد:

کاهش تقاضا در بازار آزاد: با عرضه سکه‌های پیش‌فروش‌شده، ممکن است تقاضا در بازار آزاد کاهش یافته و به تثبیت یا کاهش قیمت‌ها منجر شود.

تأثیر روانی بر بازار: اعلام پیش‌فروش سکه می‌تواند سیگنال‌هایی به بازار ارسال کند که بانک مرکزی در تلاش برای کنترل نوسانات است، که این امر ممکن است به کاهش التهابات بازار منجر شود.

تأثیر بر نرخ ارز: با جذب نقدینگی و کاهش تقاضا برای ارزهای خارجی، ممکن است فشار بر نرخ ارز کاهش یابد و به تثبیت آن کمک کند.

سخن پایانی

طرح پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی اقدامی است که با هدف مدیریت نقدینگی و کنترل نوسانات بازار ارز و طلا انجام شده است. این اقدام با واکنش‌های متفاوتی از سوی نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی مواجه شده است. در حالی که برخی آن را راهکاری مؤثر برای جذب نقدینگی و تثبیت بازار می‌دانند، برخی دیگر نگرانی‌هایی درباره تأثیرات جانبی آن بر اقتصاد و بازارهای مالی ابراز کرده‌اند اما به طورکل می‌توان عنوان داشت که موفقیت این طرح در گرو اجرای دقیق، شفافیت در فرآیندها و در نظر گرفتن بازخوردهای کارشناسان و نمایندگان مجلس خواهد بود.